Ka vite që specialistë të arsimit por dhe politika opozitare ka vënë sirenat e alarmit për keqmenaxhimin dhe degradimin e sistemit tonë arsimor.

Por duheshin rezultatet e testit PISA që pisllëku arsimor i instaluar të shpërthente në sipërfaqe.

Paaftësia drejtuese, kaosi reformues, infrastruktura mjerane, kurrikulat e çorientuara, trajtimi diskriminues i mësuesit, janë disa nga faktorët e kësaj katastrofe arsimore.

Pasojat e dukshme pas dhjetë vitesh jane shfaqur dhe e ardhmja pa nje ndërhyrje cezariane dhe efikase duket akoma më e errët.

Ministret e arsimit gjatë këtyre viteve thjeshtë kanë bërë paradën e fustaneve dhe permanenteve dhe ligjërimet e reklamat mashtruese.

Programi për Vlerësimin Ndërkombëtar të Studentëve (PISA) ofron njohuri jetike për cilësinë e sistemeve arsimore në mbarë botën. Shqipëria, si shumë vende të tjera, merr pjesë në PISA që nga 2009, për të vlerësuar performancën e nxënësve të saj në fushat kryesore lëndore. Fatkeqësisht, Shqipëria ka njohur rezultate të ulëta në këtë test, me një rënie që nuk krahasohet as me 2009, vit kur për herë të parë nxënësit shqiptarë iu nënshtruan këtij testi.

Ndër shkaqet themelore të rezultateve të ulëta të PISA-s mund të rendisim:

1. Politikat e reformat e dështuara gjatë këtyre 10 viteve të cilat kanë sjellë pasoja të pariparueshme në statusin e mësuesit, shkollës dhe dijes.

2. Investimet e pamjaftueshme në arsim: Një nga arsyet kryesore për performancën e dobët të vendit tonë në PISA është mungesa historike e investimeve të mjaftueshme në arsim. Financimi i pamjaftueshëm kufizon burimet në dispozicion të shkollave, duke përfshirë tekstet shkollore, teknologjinë dhe mësuesit e mirëtrajnuar. Kjo mungesë investimi ndikon negativisht në përvojat e përgjithshme arsimore të nxënësve dhe rrjedhimisht në performancën e tyre në testet ndërkombëtare si PISA.

3. Cilësia e mësimdhënies dhe të nxënit: Cilësia e mësimdhënies dhe të nxënit në shkollat ​​shqiptare është një tjetër përcaktues i rëndësishëm i rezultateve të ulëta të PISA-s. Disa faktorë kontribuojnë në këtë çështje, duke përfshirë trajnimin joadekuat të mësuesve, metodat e vjetruara të mësimdhënies dhe mungesën e mbështetjes për zhvillimin profesional. Pa mësues të motivuar dhe të përgatitur mirë, nxënësit kanë më pak gjasa të performojnë mirë në testet e standardizuara.

4. Kurrikula dhe sistemet e vlerësimit: Kurrikula dhe sistemet e vlerësimit në nuk përputhen në mënyrë efektive me kërkesat e PISA-s. Përqendrimi në të mësuarit përmendësh dhe memorizimin dhe jo në aftësitë e të menduarit kritik dhe zgjidhjes së problemeve ka penguar aftësinë e nxënësve për të dalë mirë në test. Përveç kësaj, mungesa e theksit në mësimin ndërdisiplinor dhe të menduarit analitik ka kontribuar më tej në rezultatet e dobëta.

Këto rezultate janë me pasoja të rënda, disa prej të cilave mund të renditen:

1. Mundësitë e kufizuara arsimore: Rezultatet e ulëta të PISA-s ndikojnë drejtpërdrejtë në uljen e mundësive arsimore të disponueshme për nxënësit por dhe për studentët shqiptarë. Universitetet ndërkombëtare dhe programet e bursave shpesh marrin parasysh rezultatet e PISA-s kur zgjedhin studentët për pranim ose ndihmë financiare. Rezultatet e dobëta dëmtojnë studentët shqiptarë, duke kufizuar aksesin e tyre në arsimin e lartë cilësor në nivel global.

2. Implikimet ekonomike: Performanca arsimore e një vendi ndikon drejtpërdrejt në zhvillimin e tij socio-ekonomik. Rezultatet e ulëta të PISA faktojnë se sistemi arsimor i Shqipërisë nuk i përgatit në mënyrë adekuate nxënësit e studentët për kërkesat e fuqisë punëtore globale. Kjo çështje krijon vështirësi në tërheqjen e investimeve të huaja dhe zhvillimin e fuqisë punëtore konkurruese dhe të ditur, duke penguar potencialisht rritjen dhe zhvillimin ekonomik të vendit. 3. Ndikimi negativ në zhvillimin social: Arsimi luan një rol vendimtar në promovimin e kohezionit social dhe reduktimin e pabarazisë. Rezultatet e dobëta të PISA-s tregojnë se sistemi arsimor i Shqipërisë nuk ofron mundësi të barabarta për të gjithë nxënësit e studentët.

Kjo situatë rrit më tej pabarazitë socio-ekonomike, pasi nxënësit dhe studentët me prejardhje të pafavorshme, shpesh margjinalizohen më tej, për shkak të burimeve dhe mbështetjes joadekuate arsimore.

Si mund të kapërcehet kjo situatë?

Identifikimi i fajtorit nuk mjafton. Shkatërrimi i mbjellë e ka autorin e ky është ky Kryeministër me këtë qeverisje.

Ndryshimi politik duket i domosdoshëm me qëllim që t’i hapë rrugë ndërtimit dhe realizimit të një strategjie për përmirësim e aplikuar në këto drejtime:

1. Rritjen e investimeve në arsim.

Shqipëria duhet t’i japë përparësi dedikimit të sa më shumë financimeve për arsimin, duke u fokusuar në përmirësimin e infrastrukturës, sigurimin e materialeve të përditësuara arsimore dhe investimin në programet e trajnimit dhe zhvillimit të mësuesve.

2. Rritjen e cilësisë së mësuesve:

Krijimi i mundësive për zhvillimin profesional të mësuesve, përmirësimi i metodave të mësimdhënies dhe sigurimi i kompensimit të drejtë, janë hapa thelbësorë në përmirësimin e cilësisë së arsimit në Shqipëri.

3. Reformat e kurrikulës:

Ne duhet të konsiderojmë rishikimin e kurrikulës dhe të sistemeve të vlerësimit, për të theksuar mendimin kritik, zgjidhjen e problemeve dhe të nxënit ndërdisiplinor.

Kjo qasje do të përafronte më mirë praktikat arsimore me kërkesat e PISA-s dhe do të përmirësonte performancën e përgjithshme të nxënësve.