Një studim i Cell Report tregon se si pasi ka përvetësuar një detyrë, truri në gjumë përsërit aktivitetin e tij cerebral bashkë me një lloj “replay offline”, që mund të ndihmojë procesin e konsolidimit të kujtesës
Një gjumë i mirë është i shëndetshëm, edhe për trurin, sepse ndihmon në imagjinacionin e kujtimeve. Prej kohësh, shkencëtarët kanë argumentuar se si gjumi ndihmon proceset e konsolidimit të kujtesës (dhe në disa aspekte edhe të harresës). Por si ndodh e gjithë kjo, megjithatë, nuk është ende plotësisht e qartë. Pjesërisht mund të realizohet falë një lloj ripërsëritjeje, gjatë natës, të aktivitetit të trurit të bashkëshoqëruar me disa veprime të kryera të zgjuar. Një “replay offline” siç e quajnë studiuesit në faqet e Cell Report përshkruan fenomenin e vërejtur në trurin njerëzor.
Ndërsa tek kafshët, thonë shkencëtarët, diçka e ngjashme ishte vërejtur prej kohësh dhe lidhej me proceset e konsolidimit të kujtesës. Por që e njëjta gjë mund të ndodhte edhe tek njeriu nuk ishte e sigurtë. Edhe për t’u kuptuar nuk është aspak e lehtë. Për ta bërë këtë, studiuesit monitoruan aktivitetin e trurit të dy pacientëve që morën pjesë në një eksperiment klinik, ku elektroda ishin implantuar në trurin e tyre, si pjesë e një sistemi ndërfaqe tru-kompjuter. Eksperimente të ngjashme janë për t’u mundësuar personave me aftësi të kufizuara të forta dhe kufizime motorike të rivendosin një kontakt me pjesën e jashtme, për shembull lejojnë të kontrollin e gjymtyre robotike falë deshifrimit të aktivitetit të trurit.
Në studimin e tyre, ekipi i Jean-Baptiste Eichenlaub i Massachusetts General Hospital, i përdori këto elektroda për të regjistruar aktivitetin e trurit të lidhur me kryerjen e një detyre, të ngjashme me lojën Simon mjaft e përhapur në vitet ’80. Në fakt, pjesëmarrësit shikonin në një ekran katër butona me ngjyra të ndryshme, të cilat kur shtypeshin shoqëroheshin me tinguj të caktuar. Duke u shtypur me radhë ata krijonin një lloj melodie që pacientët duhej të përpiqeshin të mësonin dhe ta përsërisnin duke drejtuar, përmes veprimtarisë së tyre cerebrale, lëvizjet e një kursori në ekran për të shtypur butonat me ngjyrë. Studiuesit regjistruan falë elektrodave modelet e aktivizimit nervor jo vetëm gjatë provës, por edhe gjatë periudhave të pushimit (një sy gjumë të vogël) para dhe pas. Duke vazhduar në këtë mënyrë që ata panë sesi gjatë gjumit truri përsëriste, me të njëjtin aktivitet neuronal, testin e sapobërë.
“Është një provë e parë e drejtpërdrejtë që edhe tek qeniet njerëzore ne vërejmë këtë aktivitet replay, si rezultat i të mësuarit që mund të ndihmojë në konsolidimin e këtyre kujtimeve,” komentoi Beata Jarosiewicz, shkencëtar senior research i NeuroPace, njëri prej autorëve të studimit. Për të kuptuar nëse gjërat janë vërtetë kështu, hapat e ardhshëm mund të jenë studimi nëse ekziston një lidhje, për shembull, midis forcës së këtyre replay offline dhe aftësisë për të mbajtur mend. Por do të ishte kurioze edhe të kuptohet, përfundojnë autorët, në cilën fazë të gjumit ndodhin këto replay, apo nëse motivimi personal dhe konteksti emocional kanë ndonjë ndikim.
